SUWAŁKI - DANOWSKIE szlak niebieski - 38,8 km

Trasa jest dobrym połączeniem szlaków północnosuwalskich, bezpośrednio zaś zielonego z Rutki-Tartaku, i szlaków wigierskich z augustowskimi. W czasie wędrówki przejdziemy z pagórkowatego terenu północnego krańca Równiny Augustowskiej, uformowanego w stadiale pomorskim i fazy Wigier zlodowacenia bałtyckiego, do płaszczyzny piasków sandrowych jej środkowej części, utworzonej we wcześniejszym stadiale leszczyńskim. Już kilka kilometrów od dworca PKP w Suwałkach wejdziemy w Puszcze Augustowską, urozmaiconą misami jezior i dużych, jak Wigry; i średnich, jak Krzywe, Muliczne, Blizno; wreszcie małych sucharków. Po drodze poznamy fragmenty rozmaitych zbiorowisk leśnych, które zależnie od odległości od wód i wysokości wzniesień, na których są posadzone, należą do świeżych (na wydmach i morenach), wilgotnych (stanowiska przejściowe), bagiennych i olsów. Na różnej wielkości polanach rozłożyły się wioski, w których zachowały się resztki pięknego budownictwa drewnianego, zwracają też uwagę nowe - bywa że imponujące, acz nie zawsze gustowne - domy i pensjonaty. Otrzemy się o zachodnią granice Wigierskiego Parku Narodowego. W Sobolewie przekroczymy dolinę Czarnej Hańczy.

Szlak liczy prawie czterdzieści kilometrów i mniej wprawni turyści mogą go podzielić na dwa odcinki: Suwałki-Płociczno (20,4 km), gdzie są przystanki PKS i MPK, i niedaleko (dojście szlakiem czarnym) przystanek PKP; oraz Płociczno-Danowskie (18,5 km). Z Danowskich można wejść na inne szlaki (żółty - do Mikaszówki albo Augustowa, czerwony - do Krusznika), a czarnym łącznikowym przejść do przystanku PKS w Serskim Lesie i dojść do szlaku zielonego (Augustów-Mikaszówka). Trasa jest dostępna dla roweru, poza króciutkim odcinkiem nad jeziorem Staw w rejonie Gawrychrudy-Płociczna, ale ten można objechać szosą. Duże fragmenty nadają się na trasy narciarskie, np. Huta-Krzywe, Sobolewo-Plociczno, Płociczno-Ateny, przystanek PKS Upustek-Danowskie.

0,0 [38,8] km. Początek szlaku: Dworzec PKP w Suwałkach (także szlaku zielonego Suwałki-Rutka-Tartak). Idziemy drogągruntową na wschód, wzdłuż torów kolejowych.

0,45 [38,35] km. Przy zabytkowej wieży ciśnień skręcamy w prawo na przejście przez tory dla pieszych, a następnie idziemy obok budynku biura telekomunikacji stacji PKP trotuarem i drogą grun­tową w lewo, do ulicy Przy torowej.

0,6 [38,2] km. Dochodzimy do asfaltu przy Wojewódzkim Urzędzie Pracy i Zarządzie Dróg. Z prawej strony widzimy zabytkową, drewnianą molennę staroobrzędowców.

0,9 [38,2] km. Wychodzimy na ulice Sejneńską, naprzeciw dawnych koszar Trzeciego Pułku Szwoleżerów Mazowieckich im. Jana Kozietulskiego, wybudowanych jeszcze w czasach carskich. Dziś są tu zakłady pracy (m.in spółdzielni niewidomych).

1,1 [37,7] km. Przechodzimy torowisko na linii kolejowej Białystok-Śestokai. Powstała ona w latach 1897-1898 jako tzw. kolej zaniemeńska, łącząca wtedy Grodno przez Augustów z Suwałkami, Olitą i Oranami. Po drugiej wojnie światowej został zniszczony odcinek Kamienna Nowa-Grodno. Połączenie z Białymstokiem oddano dopiero w 1963 roku. Mijamy zakład meblarski i zakłady zbożowe (elewatory).

2,1 [36,7] km. Za elewatorami skręcamy w lewo, w ulice Piaskową. Po 300 m, na rozdrożu dróg asfaltowych, skręcamy w prawo i wspinamy się na górkę. Po lewej znajduje się stacja przesyłowa Rejonu Energetycznego i siedziba Państwowego Inspektoratu Ochrony Środowiska, po prawej - Zakład Telekomunikacji.

3,0 [35,8] km. Wierzchołek górki jest wspaniałym punktem widokowym. Od strony zachodniej widzimy panoramę Suwałk, od północnego zachodu - osiedle Północ, od północy - Okuniowiec,zgodnie z kierunkiem marszu - Małą Hutę i Jezioro Krzywe.

3,5 [35,3] km. Znajdujemy się na początku wsi Mała Huta, która coraz bardziej przybiera charakter osiedla willowego, choć jest jeszcze w niej trochę starych domów. Powstała do obsługi pobliskiego folwarku, założonego przez kamedułów. Po prawej stronie szlaku (za stawem) stoi ładny, drewniano-murowany budynek, tzw. dwór Żabcinek. W okresie międzywojennym przebywała tu kilkakrotnie znana pisarka Maria Dąbrowska. Mieści się w nim prywatna izba pamięci marszałka Józefa Piłsudskiego. Po 300 m mijamy przystanek PKS.

4,3 [34,5] km. Schodzimy szosą nad Jezioro Krzywe, przecho­dzimy most (cześć jeziora na lewo odeń nazywana jest Dąbrówką), dalej droga ma postać żwirówki.

4,7 [34, l] km. Z lewej - otoczone trzcinami jezioro Zgnilec o powierzchni 2,5 ha.

5,0 [33,8] km. Wchodzimy na górkę. Z tarasu nadzalewowegomamy piękny widok do tyłu, na basen Krzywego i Jezioro Zielone (powierzchnia 6 ha, głębokość do 6 m, średnia 2,8 m). Z prawej mijamy torfowisko.

5,6 [33,2] km. Z lewej stoi krzyż kowalski, 150 m dalej (z prawej) rośnie ładny, pomnikowy dąb; widać stąd Jezioro Koleśne oraz ruiny kamiennych zabudowań gospodarczych majątku Mała Huta.

6,0 [32,8] km. Z lewej stoi budynek byłego dworu. Lekko na prawo - zachowana w ruinie brama wjazdowa z XVIII wieku. Z prawej widać Jezioro Koleśne o powierzchni 24,6 ha, maksymalnej głębokości15 m, średniej 6,9 m, położone na tej samej wysokości co Jezioro Krzywe.

6,3 [32,5] km. Na rozdrożu skręcamy w prawo. Cały czas wi­dzimy Jezioro Koleśne. Po 200 m mijamy pole biwakowe z plażą, a za nim - dacze letniskowe. Z lewej towarzyszy nam ściana lasu mieszanego.

6,8 [32,0] km. Spotykamy żółty szlak Krzywe - Żytkiejmy. Po 200 m przechodzimy przepust na Kamionce. Wchodzimy w las z przewagą brzozy.

7,3 [31,5] km. Mijamy osiedle domków letniskowych i ogródki działkowe. Po 300 m znowu znajdujemy się w lesie. Po kolejnych 200 m (z lewej) mijamy las mieszany, mający charakter grądu. Z prawej pokazuje się Jezioro Czarne. Od Jeziora Krzywego oddziela go wąski pas torfu, porośnięty trzciną i olszyną. Lepiej nie wchodzić na brzeg miedzy olchy, gdyż wykopały tu bobry wiele jam prowadzących do ich legowisk.

8,5 [30,3] km. Brzeg Jeziora Czarnego. W pobliżu stoi tablica ścieżki dydaktycznej ?Suchary" (przystanek nr 7, końcowy). Trzymający się szlaku po 200 m zobaczą nad jeziorem duże kąpielisko z plażą.

9,2 [29,6] km. Z prawej strony mamy leszczyny, z lewej - jeziorko dystroficzne Suchar 2. Dochodzi tu szlak zielony i zaczyna się ścieżka dydaktyczna ?Suchary". Warto zboczyć ze szlaku i przejść dwukilometrową trasę, oznaczoną białymi kwadratami z ukośnym zielonym paskiem. Tablice zwracają uwagę na zbiorowiska roślinne, rośliny chronione, zwyczaje bobrów, a zwłaszcza jeziorka dystroficzne, zwane sucharkami. Atrakcją jest przejście po kładce nad plemtorfowcowym [patrz: szlak zielony Krzywe-Leszczewo-Krzywe]. Sto metrów dalej w lewo przebiega ścieżka dydaktyczna ?Las" (przyrodniczo-archeologłczna). Wychodzimy na otwartą przestrzeń, między domostwa. Z lewej strony znajduje się siedziba obwodu ochronnego Krzywe, przed nią - charakterystyczne, gliniane ?domki" w kształcie starych uli (dla owadów żyjących w glinie).

9,8 [29,0] km. Z prawej strony mamy siedzibę dyrekcji Wigierskiego Parku Narodowego, z ekspozycją zbiorów przyrodniczych. W kiosku znaleźć można bogaty wybór publikacji regionalnych. Obok stoi tablica informacyjna parku. Zbiegają się tu szlaki: koń­czy żółty (Żytkiejmy-Krzywe), zaczynają się zielony i czerwony (do Starego Folwarku). Ten ostatni będzie nam jakiś czas towarzyszył. Po 50 m wychodzimy na asfaltową szosę Suwałki-Sejny-Ogrodniki i skręcamy w lewo. Po 200 m mijamy przystanek PKS Krzywe. Po obu stronach szosy ciągnie się bór, zdominowany przez świerki.

10,4 [28,4] km. Skręcamy w prawo, w tzw. Bindasową Drogę (z litewska oznacza to moczary) o nawierzchni żwirowej. Po obu jej stronach rośnie wilgotny las liściasty z dużą ilością olch.

11,4 [27,4] km. Coraz mniej jest drzew liściastych, a coraz więcej sosen. Dochodzimy do miejsca odpoczynku (wiata). Po 200 modchodzi w lewo szlak czerwony. My cały czas podążamy prosto - główną drogą. Z prawej widać dużo leszczyn. W młodniku przewa­żają podrosty dębu. Uprawy leśne przeplatają się z partiami starego drzewostanu. Dużo olch i osiki.

13,1 [25,7] km. Skręcamy w prawo. Przed nami - pola wsi Sobolewo. Po 300 m docieramy do pierwszych zabudowań wioski.

13,8 [25,0] km. Most żelbetowy na Czarnej Hańczy. Po kilkunastu metrach, na rozdrożu, przy metalowym krzyżu, szlak skręca w lewo, w ż wirówkę. Niedaleko (z prawej) znajduje się szosa asfaltowa i przystanek PKS. Okolica ma charakter pagórkowaty.14,3 [24,5] km. Z prawej strony stoi krzyż metalowy w kamieniu (z 1919 roku), ufundowany przez Jana i Stanisławę Bartaszewiczów. Z lewej ukazuje się dolina. Trzymamy się konsekwentnie szerszej drogi.

15,2 [23,6] km. Wchodzimy w las (tablica Wigierskiego Parku Narodowego), ścisłej: w gesty bór wilgotny ze świerkami, sosnami, brzozami, jesionami. Po 500 m schodzimy w prawo, w boczną ścieżkę. Las staje się typowym grądem.

16,3 [22,5] km. Ścieżka jest mało widoczna, lecz trzymamy się dotychczasowego kierunku marszu. Z prawej - uprawa leśna. Rosną tu leszczyny i świerki. Po 500 m wchodzimy w słabiej zaznaczone, prawe ramie rozdroża. Po 200 m napotykamy siedlisko dębów. Na krzyżówce nadal idziemy prosto.

17,3 [21,5] km. Skręcamy w prawo, w lepiej widoczną, wijącą się ścieżkę. Jest tu piaszczysta wydma z większą ilością sosen, potem - znowu więcej świerków.

17,7 [21,1] km. Dochodzi tu z prawej strony droga. Wychodzimy na polankę. Przy drodze zwracają uwagę dzwonek brzoskwiniolistny, nawłoć, sałatnik leśny, dziewanna, goździk kartuzek, maliny. Po 100 m dochodzimy (w lewo) do bardziej wyraźnej drogi leśnej.

18,0 [20,8] km. Na rozdrożu skręcamy w lewo, wzdłuż linii energetycznej; widzimy rzepik, złocienie.

18,7 [20,1] km. Wychodzimy na skraj lasu. Mamy tu miejsce wypoczynku (wiata, ławki). Z lewej stoi tablica informacyjna Wigierskiego Parku Narodowego. Rosną tutaj: lebiodka, kocanka piaskowa, pyleniec. Na jednej z sosen wisi kapliczka szafkowa. Wśród pól widoczna jest wieś Gawrychruda. Skręcamy w żwirówkę (w prawo). Po 100 m schodzimy z drogi na miedze (w lewo), którą idziemy 450 m wprost na pierwsze zabudowanie od skraju lasu. Obok niego schodzimy w dół ścieżką, wzdłuż doliny niewidocznego jeziora Staw. Po 50 m opuszczamy skarpę, by znaleźć się w dolince na łączce; po 80 m ostro skręcamy w lewo w dół, pod młode dęby (uwaga! nasz szlak jest mało widoczny, a bardziej rzuca się w oczy na wprost przy nasypie szosy znak szlaku czarnego, wiodącego do przystanku PKP w Płocicznie), gdzie wnet ukazuje się z lewej strony mały potoczek. Po 150 m wychodzimy na łączkę z okazałymi dębami. Nie dochodzimy do drzew, gdyż szlak skręca prostopadle w prawo, także w mało widoczną ścieżkę.

19,7 [19,1] km. Po 50 m osiągamy brzeg jeziora Staw. Idziemy ścieżynką wzdłuż niego, w prawo, a po 100 m w lewo, kontynuując obchód akwenu. Ze skarpy roztaczają się piękne widoki. Po 200 m schodzimy za zatoką nad sam brzeg jeziora, gdzie rośnie sadziec konopiasty i dzięgiel. Uwaga na jamy bobrowe! Wchodzimy na wyższy poziom, potem na grobelke odgradzającą jezioro od zamierającej zatoki.

20.3 [ 18,5] km. Wdrapujemy się na górę i wychodzimy na zaplecze szkoły w Piocicznie. Stąd wzdłuż ogrodzenia dochodzimy do drogi dojazdowej, a następnie do szosy asfaltowej.

20.4 [ 18,4] km. Skręcamy w lewo, na szosę łączącą Bryzgiel z drogą krajową nr 19 (Dubowo), i idziemy główną ulicą osady. Z prawej strony mijamy składnice drewna, z lewej przystanek MPK.

20,8 [18,0] km. Przy skrzyżowaniu dróg stoi proporcjonalny kościół pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbego, wybudowany w 1984 roku według projektu Jolanty Niemiec-Górnik, betonowo-ceglany, tynkowany, o wymiarach: długość - 39 m, szerokość - 27 m, wysokość do sklepienia - 12 m, wieża - 33 m.

21,1 [17,7] km. Z prawej mamy miejsce do odpoczynku oraz tablice Wigierskiego Parku Narodowego. Natrafiamy na okołowigierski szlak zielony im. A. Patii (Stary Folwark-Stary Folwark), którym warto wybrać się w przeciwnym kierunku - nad zatoki zachodnich Wigier. Wraz z nim skręcamy w prawo, w żwirówke. Wkrótce przekraczamy linie nieczynnej kolejki leśnej (wąskotorówki). Idziemy borem mieszanym świeżym.

21,35 [17,45] km. Na rozwidleniu szlak zielony odchodzi w le­wo, my idziemy prawym ramieniem. Wędrujemy borem czernicowym. Wchodzimy na równoleżnikowo ułożony pas moren czoło­wych stadiaiu leszczyńskiego i fazy Wigier.

24,6 [14,2] km. Skręcamy ze żwirówki w lewo, w drogę leśną. Odtąd przekraczamy krzyżówki i rozwidlenia, zawsze wybierając drogę bardziej wyjeżdżoną. Gdzieniegdzie rosną brzózki.

26,4 [12,4] km. Mijamy młodniak, za nim krzyżówkę; konsekwentnie idziemy prosto, z prawej strony towarzyszy nam starszy las. Po 300 m, na kolejnym rozwidleniu, wybieramy lewe ramie.

27,5 [11,3] km. Na sos'nie wisi współczesna kapliczka szafkowa. Po 400 m, na rozdrożu, utrzymujemy dotychczasowy kierunek; 50 m dalej wychodzimy z lasu. Widzimy teraz pola uprawne i zabudowania: na lewo - wieś Walne, na prawo - Ateny.

28,1 [10,7] km. Dochodzimy do większej drogi i skręcamy w le­wo, po 200 m - na kolejnej krzyżówce - skręcamy w prawo, przy domu nr 7 w Atenach. Po następnych 200 m skręcamy ku widocznej z daleka szosie. Rozległy stąd widok na jezioro Blizno.

29,1 [9,7] km. Dochodzimy do szosy asfaltowej Nowinka-Bryzgiel i skręcamy w prawo. Po 200 m mijamy z prawej strony przystanek PKS Ateny, z lewej zaś towarzyszy nam jezioro Blizno. Mijamy osiedle dacz i pole biwakowe.

29,9 [8,9] km. Z lewej strony stoi wysoki krzyż drewniany;200 m dalej tablica informuje, że wieś' Ateny się kończy. Idziemy cały czas asfaltem, wśród boru czernicowego. Przed przystankiem PKS Upustek odchodzi w lewo żwirówka (jest tu też drogowskaz kierujący do miejsca pamięci narodowej). Skręcamy w nią. Towarzyszy nam linia telefoniczna. Dochodzimy do żwirówki łączącej Podnowinkę z Danowskimi i skręcamy w lewo. Po 200 m pokonujemy mostek na Bliźnie. Na wyniesieniach nad brzegiem rośnie las gradowy.

33,5 [5,3] km. Wychodzimy na dużą polanę. Jest to dawna osa­da leśna Upustek. Obecnie mieszka tu jedna rodzina. Mijamy zabu­dowanie oraz ośrodek kolonijny. Po 150 m dochodzimy do duże­go placu, na którym stoi pomnik poświęcony legendarnemu partyzantowi, dowódcy kompanii Armii Krajowej, znanemu z brawuro­wych akcji, Julianowi Wierzbickiemu (ps. ?Roman"), który zginął w walce z obławą wlasowców w sierpniu 1944 roku, spiesząc na pomoc desantowi radzieckiemu ?Jasień". Wkrótce wchodzimy do lasu przy stojącym z lewej strony drogowskazie z 1935 roku; z prawej odchodzi droga na Powstańce, gdzie spotkać możemy szlak żółty. Idziemy prosto borem brusznicowym, potem i czernicowym.

34,8 [4,0] km. Po lewej stronie zwraca uwagę sosna kołnierzy-kowata, po 400 m - następny podobny okaz. Szlak przebiega równolegle do jeziora Blizno; kto chce, może zejść w lewo i pójść jego brzegiem. Po 200 m dochodzimy do krzyżówki z węższą drogą. Drogowskaz w lewo wskazuje na pole biwakowe.

38,3 [0,5] km. Z prawej strony mamy drogę znakowaną szla­kiem żółtym (do Augustowa). My idziemy prosto. Wkrótce do­strzegamy domy wsi Danowskie (początkowo letniskowe), a za nimi oczko lodowcowe. Przy słupie drogowym 200 m dalej skręcamy w lewo. Za punktem małej gastronomii widać z lewej strony to samo oczko lodowcowe. Po 300 m przechodzimy mostek na strudze łączącej jezioro Blizno i widoczne z prawej Blizienko.

38,8 [0,0] km. Przy drodze poprzecznej kończy się szlak, zaczyna się czerwony (do Krusznika), żółty zaś idzie dalej (na północny wschód, przez Sernetki do Mikaszówki, na południowy zachód - do Augustowa).